Iedereen moet kunnen participeren aan het beleid en de mogelijkheid krijgen knelpunten aan te halen en verbeterpunten voor te stellen. Personen met een beperking kunnen beter dan wie ook aangeven waar de knelpunten zitten die zij zelf dagelijks ervaren. Het betrekken van ervaringsdeskundigen kan op diverse manieren, gaande van een klassieke adviesraad tot het invoeren van een toegankelijkheidstoets op alle beleidsdomeinen.
Bij een toegankelijkheidstoets wordt er bij elke beleidsbeslissing de volgende vraag gesteld: “Zijn hier specifieke noden voor de personen met een beperking?”. Deze noden worden het best beantwoord als men in dialoog gaat met personen met een handicap zelf.
Deze toegankelijkheidstoets moet ervoor zorgen dat het lokaal bestuur een integraal toegankelijkheidsbeleid voert. Dit betekent dat ambtenaren en beleid een automatisme ontwikkelen om bij elke stap die het bestuur zet rekening te houden met de noden van personen met een beperking. Hierbij is participatie en inspraak van de personen met een handicap noodzakelijk.
Het lokaal bestuur dient open te staan voor verschillende participatievormen naar gelang de intensiteit waarop personen met een handicap betrokken worden. Structurele overlegmomenten via een adviesraad maken hier deel van uit, maar zijn zeker niet de enige mogelijkheid. Maak op basis van je doelstellingen steeds opnieuw de afweging welk niveau van participatie het meest gepast is.
- Informeren is het niveau met de laagste intensiteit van betrokkenheid. De deelnemers luisteren en kunnen hier en daar vragen stellen. Zo kunnen infosessies interessant zijn om op een laagdrempelige manier goede praktijken zoals de European Disability Card bekend te maken bij bewoners met een handicap.
- Door burgers met een handicap te raadplegen via een focusgroep, enquête of meldingsfiche om problemen te signaleren, ga je een stapje verder. Je betrekt de burgers door naar hun ervaringen te polsen rond beleidsthema’s zoals wonen of mobiliteit of komt via cijfers meer te weten over hun achtergrond.
- Bij de raadpleging bepaal jij als lokaal bestuur het kader en de vraagstelling en zijn de antwoorden beperkt in omvang. Via adviezen kunnen personen met een handicap op eigen initiatief of op vraag uitgebreider hun stem laten horen. Dit is van belang bij complexere kwesties zoals de heraanleg van een plein.
- De leden van de adviesraad denken actief mee na, maar er is nog beperkt sprake van dialoog. Vervolgens kan je echt samen beleid gaan maken met de burgers via co-creatie. Dit kan tijdens de voorbereiding van het beleid via een intensieve samenwerking (denk aan gelote burgerraden), maar ook tijdens de uitvoering via gesubsidieerde burgerinitiatieven (denk aan de burgerbegroting)
Zorg bij ieder niveau van participatie dat deelnemers goed geïnformeerd worden over wat ze mogen verwachten. Zo voorkom je frustraties en verhoog je hun motivatie. Wat is het doel van hun deelname? Wat wordt er achteraf met hun inbreng gedaan en worden ze hiervan op de hoogte gehouden? Welk engagement wordt er van de deelnemers gevraagd?
Verplicht aanvragers van subsidies voor de organisatie van evenementen of burgerprojecten om rekening te houden met toegankelijkheid. Dit kan door in je reglement eisen te stellen naar toegankelijkheid toe. Beloon projectindieners die hier rekening mee houden.
Stel een toegankelijkheidsambtenaar aan
Deze toegankelijkheidsambtenaar moet de inspraak versterken. Dit is iemand die de toegankelijkheidstoets moet bewaken en als taak heeft beleidsmakers aan te zetten hun dossier te toetsen op toegankelijkheid en eventuele noden voor personen met een beperking. Deze ambtenaar moet zorgen voor onderbouwd advies dat afgetoetst werd met personen met een handicap. De ambtenaar moet ook als taak krijgen hierover aan personen met een handicap terug te koppelen. De toegankelijkheidsambtenaar bouwt een band op met personen met een handicap en wordt als het ware een bondgenoot die mee de belangen van personen met een beperking bewaakt. Het lokaal bestuur verlaagt zo de drempel tot participatie. De toegankelijkheidsambtenaar moet een laagdrempelig aanspreekpunt zijn. Omgekeerd kan de toegankelijkheidsambtenaar toegankelijkheidsadviezen aftoetsen bij ervaringsdeskundigen. Zo wordt er gebouwd aan een sterke samenwerking en leert de toegankelijkheidsambtenaar samen met het beleid de noden van de personen met een handicap beter kennen.
Participatie is op alle beleidsdomeinen belangrijk
Lokale besturen moeten ervoor zorgen dat mensen met een beperking vertegenwoordigd zijn in alle adviesraden zoals seniorenraad, cultuurraad, mobiliteitscommissie, milieuraad… Ook hier is hun ervaringsdeskundigheid waardevol en wordt vermeden dat de noden voor personen met een beperking uit het oog verloren worden.
Mensen met een beperking moeten maximaal aan het maatschappelijk leven kunnen participeren
Mensen met een beperking moeten maximaal kunnen participeren aan het sociaal, cultureel, vrije tijd en sportaanbod in de gemeente. Stimuleer als lokaal bestuur dat verenigingen en clubs oog hebben voor toegankelijkheid. Dit door in subsidiereglementen toegankelijkheidsmaatregelen te belonen. Een event of clublokaal toegankelijk maken vraagt soms maar een kleine inspanning, maar is helaas nog geen evidentie bij veel organisatoren. Sensibilisatie is hier een must. De European Disability Card (EDC) is een kaart waarmee mensen hun erkenning als persoon met een beperking kunnen bewijzen. Erken als lokaal bestuur de EDC kaart en geef het goede voorbeeld aan aanbieders van sport en cultuuractiviteiten door zelf een aantal voordelen toe te kennen aan de kaarthouders. Enkele voorbeelden: gratis begeleider bij het zwemmen, gratis begeleider bij voorstelling in het cultureel centrum, mogelijkheid om de zaal eerder te betreden met begeleiding…. Zorg voor duidelijke info hierover op de lokale website, geef info over hoe de kaart aan te vragen en lijst op welke voordelen er in de gemeente gelden.
Personen met een beperking lopen een groter risico op armoede. Ook hier dient het lokaal bestuur actie te ondernemen. We vragen de lokale besturen het gebruik van de Uitpas waarbij mensen in armoede recht krijgen op een kansentarief zeker te behouden en verenigingen en sportclubs aan te zetten hierin mee te stappen.
